به صورت کلی خسارت به دو دسته خسارت مادی و معنوی تقسیم می‌شود، خسارت معنوی به منزله هرگونه خسارت فیزیکی و عینی است که می‌توان آن را با پرداخت غرامت مالی جبران کرد و در مواردی نیز مجرم به موجب قانون ملزم به پرداخت مجازات کیفری در قالب حبس در زندان و یا ضربات شلاق است. در حالی که می‌توان گفت خسارت معنوی هیچ نشانه‌ای در ظاهر ندارد و نه تنها جسم افراد را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد بلکه آبرو و شهرت و موقعیت اجتماعی آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
از جمله عواقب خسارت معنوی می‌توان اشاره کرد به آسیب‌های روانی و عاطفی که زندگی انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. خسارت مادی مورد قبول محاکم قضایی در قانون است در حالی که خسارت معنوی برخلاف خسارت مادی است و مورد قبول هیچ از مراجع قضایی نیست. اگر از تاریخچه روی کار آمدن خسارت معنوی می‌خواهید بدانید باید گفت برای اولین بار در سال ۱۳۱۲ و در ماده ۲۱۲ مکرر قانون مجازات عمومی مطرح شد. امروزه درباره خسارت معنوی باید گفت در آیین دادرسی مدنی چندین ماده برای رسیدگی به این دعاوی وجود دارد. از این رو می‌توان گفت به موجب قانون هرکسی که به حیثیت اجتماعی و کاری یا شهرت تجاری افراد لطمه وارد کند، مجرم شناخته می‌شود. باید در نظر داشته باشید که حتی اگر این ضرر از سوی محاکم قضایی باشد هم قانون برای آن چاره‌ای اندیشیده است. خسارت معنوی به صورتی که است که میتواند همراه با خسارت مادی وارد شود و علاوه بر آسیب روانی، خسارت مادی نیز برای فرد به همراه داشته باشد. از این رو مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری در این نوع دعاوی میتواند کمک زیادی به شما کند.
خسارت معنوی چیست و مصادیق آن در جامعه کدامند؟
خسارت معنوی ناشی از آسیب‌های جسمانی و جانی نیست و برخی از دادگاه‌های کیفری حتی خسارت معنوی را جرم نمی‌انگارند بلکه آن را لطمه‌ای روحی میدانند که لازم است با توافق طرفین جبرانی برای آن در نظر گرفته شود. به صورت کلی می‌توان گفت هرگونه عملی که باعث هتک حرمت و حیثیت افراد شود و لطمه‌ای به صورت مستقیم به روح و روان افراد وارد کند علاوه بر این آثار منفی برای شهرت و کاری و اجتماعی آن‌ها در پی داشته باشد را خسارت معنوی میدانند. لازم به یادآوری است که خسارت معنوی علاوه بر اینکه عواطف و آبروی افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد میتواند به عنوان یک جرم کیفری تحت دادرسی قرار گیرد و به عبارتی افراد به عنوان دعوای اعاده حیثیت در دادگاه‌های کیفری آن را مطرح می‌کنند. یک خسارت معنوی ممکن است عواقب جبران ناپذیر مادی را نیز در پی داشته باشد. می‌توان خسارت معنوی را با مثال‌های زیر به اینصورت شرح داد:
عواقب خسارت معنوی
خسارت معنوی میتواند سبب خسارت اجتماعی باشد به نحوی که می‌توان از جمله مصادیق آن به قطع امید کردن به ادامه زندگی، ضربه عاطفی سبب شده به درد و رنج و افسردگی، عدم تعادل روحی و عدم توانایی ارتباط با محیط بیرون اشاره کرد.
خسارت معنوی میتواند سبب درد و رنج روحی شود از این رو می‌توان گفت آنقدری ضربه عاطفی وارد شده به فرد سنگین هست که افراد را به سمت افسردگی ناشی از توهین به ارزش‌ها و باورها و شخصیت دانست.
خسارت معنوی میتواند شهرت افراد را نیز لکه دار کند از این باب می‌توان گفت مواردی همچون افشا کردن اطلاعات خصوصی و محرمانه افراد و تمامی اعمالی که موجب از دست رفتن آزادی عمل آن‌ها شود از نمونه‌های این نوع خسارت به شمار می‌آیند.
به صورت کلی می‌توان گفت تمامی اعمالی که موجب زیان و ضرر روحی گردد و به گونه‌ای باشد که زندگی سابق افراد را با اختلال روبه رو کند علاوه بر آن موجب عقب افتادن افراد از زندگی عادی‌شان باشد را خسارت معنوی میدانند.
روند پیگیری قانونی خسارت عمومی
بنا بر قانون مجازات عمومی در ایران خسارت عمومی نیز از پرونده‌های قابل بررسی است از این رو فرد آسیب دیده میتواند با اعاده حیثیت در دادگاه کیفری پیگیر حق اجحاف شده خود باشد. خسارت معنوی به باور برخی از افراد قابل جبران نیستند ولی می‌توان گفت قانونی به منظور جلوگیری از ضایع شدن حق افراد آسیب دیده و همچنین جلوگیری از عادی شدن چنین جرمی در صدد این است که مجرمان این دعاوی را به جبران خسارت معنوی وا دارد. جبران خسارت معنوی از چندین روش قابل اجراست که از نمونه‌های آن‌ها می‌توان اشاره کرد به:
- بازگشت فرد به وضعیت سابق از آسیب معنوی
- پرداخت خسارت از سمت فرد آسیب رسان که معادل با آسیب وارد شده باشد
- پرداخت خسارت به همراه مجازات عمومی فرد متهم
- عذر خواهی از فرد آسیب دیده به منظور جبران خسارت
پیگیری قضایی خسارت معنوی از سوی فرد آسیب دیده امکان پذیر است هرچند در برخی از دادگاه‌های کیفری باور بر این است جبران خسارت معنوی باید بین طرفین با توافق صورت پذیرد. در این رابطه می‌توانید از مشاوره حقوقی بهترین وکیل کیفری از طریق تماس با شماره ۰۹۱۹۲۳۲۹۷۸۷ و برقراری تماس تلفنی استفاده کنید.
حکم قانون درباره خسارت معنوی چیست؟
به موجب قانون و با استناد بر ماده ۲۱۲ قانون مجازات عمومی، خسارت معنوی به حکم قانون قابل پیگیری به عنوان یکی از جرایم و دعاوی کیفری است از سوی دیگر می‌توان گفت به استناد ماده ۱۷۱ قانون اساسی برای فرد آسیب دیده از سوی قانون جمهوری اسلامی تدابیری اندیشیده شده است که می‌توان گفت از جمله آن‌ها جبران وضعیت به وجود آمده برای فرد است یا حتی خسارت مادی معادل با ضرر معنوی ایجاد شده برای فرد را هم می‌توان به عنوان مجازات برای فرر متهم در نظر گرفت.
خلاصه مطلب
لازم است بدانید خسارت معنوی برعکس خسارت مادی دارای نشانه‌های ظاهری نیست بلکه روان افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و از سوی دیگر می‌توان گفت خسارت معنوی میتواند برای افراد به حدی سنگین باشد که خسارت‌های مادی را در بر داشته باشد. برای پیگیری در دادگاه‌های قضایی کشور لازم است که ابتدا با اعاده حیثیت شکایت خود را مطرح کنید و برای جبران آن به دادگاه و دادرسی قاضی تکیه کنید. برای این منظور نیز می‌توانید از یک وکیل کیفری متخصص هم کمک بگیرید.
