حتما تا کنون برای شما هم سوال پیش امده است که وجه التزام چیست؟ برای آگاهی از وجه التزام و نکات آن در این مقاله با ما همراه باشید. هنگامی که دو نفر قراردادی را منعقد می کنند بین آن ها لازم الاجرا است بدین معنی است که دو طرف مکلف به اجرای آن است. اگر یکی از طرفین قرارداد به تعهدات خود عمل نکند برای جبران انجام دادان تعهد باید مبلغی را به طرف مقابل بپردازد. در علم حقوق به این مبلغ جبرانی وجه التزام می گویند. و این مبلغ خسارت دیرکرد اجرای قرارداد است. کلمه التزام از نظر لغوی به معنی پایبند شدن و ملزم شدن و عهده دارد شدن به امری است. و از نظر اصطلاحی التزام نوعی شرط ضمن عقد است که برای ضمانت اجرا در قرارداد ها درج می شود.بر اساس این شرط اگر یکی از طرفین قرارداد از مفاد آن خود داری کند و یا عملی را انجام دهد که که بر اساس قرارداد ممنوع اعمال شده باشد باید مبلغی را به عنوان وجه التزام بپردازد. به عنوان مثال اگر در یک قرارداد مشارکت در ساخت ممکن است اینگونه شرط شود که چنانچه در قرارداد شرط شود اگر سازنده آپارتمان را در مدت مقرر تحویل ندهد به ازای هر روز تاخیری که در تحویل قرداد اعمال می شود طرف مقابل باید وجه التزام بابت تاخیر در انجام تعهد به مالک بپردازد. باید طرفین در قولنامه ی خرید و فروش ملک توافق کنند که اگر در تاریخ در دفترخانه حاضر نشوند مبلغی را بابت عدم حضور خود به طرف مقابل خود بپردازند و تعهد خود را انجام دهند.
انواع وجه التزام
- عدم انجام تعهد: هر یک از انواع وجه التزام شرایط قانونی خود را دارند. درمورد وجه التزام عدم انجام تعهد، مربوط به عدم انجام تعهدات طرفین است.
- تاخیر در انجام تهد: تاخیر در انجام تعهد زمانی است که تعهدات ذکر شده در قرارداد در مدن معین و زمان نوشته شده در قرارداد اجرا نشده باشد. وجه التزام تاخیر درانجام تعهد زمانی قابل مطالبه است که در هنگام قرارداد به آن اشاره شود. اگر در هنگام عقد قرارداد به موضوع وجه التزام اشاره نشده باشد حتی اگر تعهدات با تاخیر انجام شده باشد طرفین امکان مطرح کردن مطالبه ندارد.
دو نکته در مورد وجه التزام
دو نکته ی مهم درمورد تعهداتی که از چندین بخش تشکیل شده اند:
- می توان همه ی وجه التزام را درخواست نمود حتی اگر بخشی از تعهد انجام شده باشد.
- می توان وجه التزام را با توجه به بخش انجام شده ی تعهد در نظر گرفت.
نحوه ی تعیین وجه التزام
حتما این سوال برای شما هم پیش آمده اشت که وجه التزام چگونه تعیین می شود؟وجه التزام در قولنامه، عدم به وجا اوردن تعهد انتقال رسمی ملک و یا مورد معامله است؛ در قولنامه به یکی از روش های زیر تعیین می شود:
- در قولنامه اینگونه ذکر می شود که چنانچه فروشنده و یا خریداربه تعهدات خود عمل نکند، باید مبلغ معینی را به طرف مقابل به عنوان وجه التزام بپردازد. در این صورت اگر فروشنده به تعهدات خود عمل نکند و مال را انتقال ندهد، خریدار می تواند برای احراز عدم اجرای تعهد، می تواند وجه التزام را مطالبه نماید.
- در روش دوم طرفین باید به صورت جامع توافق کنند که در یک تاریخ معین هر دو یا وکیل پایه یک دادگستری آن ها در دفترخانه حاضر شوند و سند رسمی را تنظیم کنند. در صورت عدم حضور ایشان در دفترخانه،طرفی که حاضر نشده است باید به طرف مقابل مبلغی را بپردازد و تعهد خود را انجام دهد. با احراز شدن عدم تعهدفرد باید وجه التزام را پرداخت نماید. نکته ی مهم ثابت نمودن و احراز عدم تعهد است که حتما باید انجام شود.
به طور کلی باید بگوییم که وجه التزام از فقه اسلامی به قانون مدنی راه یافته است و سالهاست که در عقود تملیکی مورد استفاده قرار می گیرد. پس از انعقاد قرارداد میتوان شرایط و نحوه ی تعیین و دریافت وجه التزام را تعیین نمود. تعیین وجه التزام در قرارداد های جداگانه نیز انجام می شود که قرارداد ضمیمه ی قرارداد اصلی می شود.که جریمه ی دیرکرد هم شناخته می شود.
قابل توجه است که قاضی نمی تواند وجه التزام تعیین شده را تغییر دهد و مقدر آن را کم و یا زیاد کند. در واقع مبلغ وجه التزام بر اساس قرارداد طرفین تعیین می شود و ماده ی ۲۳۰ قانون مدنی هم در رابطه با این موضوع است. که بیان میدارد قاضی نمی تواند مبلغ وجه التزام را کم و یا زیاد نماید. لذا امکان تغییر وجه التزام بعد از معین شدن غیر قابل تغییر است.
قراردادهایی که می توان در آن وجه التزام تعیین کرد
شاید این سوال برای شما هم پیش امده باشد که آیا در همه ی قرارداد ها باید وجه التزام تعیین شود؟ کدام قرارداد ها نیازمند تعیین وجه التزام است؟ وجه التزام مختص قرارداد های تملیکی است. منظور از قرارداد های تملیکی این است که مالی بر اساس قرارداد از مالکیت خارج شود و به مالکیت یک نفر دیگر در آید. یکی از نمونه های قرارداد تملیکی قرارداد خرید و فروش و یا عقد بیع است. یا عقد اجاره بها، در عقد اجاره بها، اجاره دهنده در مقابل استفاده از مالش به مستاجر از ایشان اجاره بها دریافت می کند. وکیل تنظیم قرارداد شخصی است که در چنین مواردی می تواند مانع از صورت گرفتن اشتباه در نوشتن انواع قراردادها شود و همه منافع شما را در تنطیم قرارداد در نظر بگیرد.
شرایط دریافت وجه التزام چگونه است؟
با توجه به مواد ۲۲۶ تا ۲۳۰ قانون مدنی شرایط دریافت وجه التزام و نکات به شرط زیر است:
- قرارداد شما باید در چارچوب قانون منعقد شود و مفاد آن قانونی باشد.
- باید بتوانید ثابت کنید که عدم انجام تعهدات باعث خسارت های منطقی و حتمی شده است.
- زمانی می توانید وجه التزام را مطالبه کنید که که موعد مقرر قرارداد فرا رسیده باشد اما به تعهدات عمل نشده باشد.
- باید دریافت مبلغ وجه التزام از نظر قانونی و م عرفی قابل قبول باشد.
- نکته ی دیگر اینکه باید دلیل عدم انجام تعهدات را در طرف مقابل بررسی کنید و بدانید که به چه علتی انجام نشده است.در صورتی که ثابت شود عوامل خارجی که از اراده ی فرد خارج است در عدم انجام تعهدات نقش داشته باشد اخذ وجه التزام امکان پذیر نیست.
نحوه ی دریافت وجه التزام چگونه است؟
بر ای دریافت وجه التزام باید نکات فوق را مدنظر قرار دهید و عدم و دلایل عدم انجام تعهدات را بررسی کنید و اگر عدم انجام تعهدات به صورت اختیاری باشد و عوامل خارجی و اجباری در کار نباشد می توان برای دریاقت وجه التزام اقدام نمود. اما نحوه ی دریافت وجه التزام چگونه است؟ برای دریافت وجه التزام لزوما نباید به مقامات قضایی مراجعه نمود و طرفین می توانند بدون مداخله ی مقامات قضایی برای دریافت وجه التزام اقدام نمود. در صورت عدم توفق طرفین طالب دادخواست باید تقاضای خود را به دادگاه تقدیم کند. بر اساس ماده ی ۵۱۵ قانون آیین دادرسی خواهان می توانند دادخواست خود را ضمن آیین دادرسی و یا به صورت جداگانه به دادگاه تقدیم کند. اگر فردی که از او طلب وجه التزام شده است محق پرداخت وجه التزام نباشد خواهان باید خسارات وارد شده را بپردازد.