سفیه و حکم ازدواج او طبق قانون
در ماده ۱۲۰۸ قانون مدنی به مفهومی به نام سفیه اشاره شده است، واژه سفیه در واقع به معنای شخص غیر رشید است که توانایی تصمیم گیری درست درباره امور مالی خود را ندارد.
طبق قانون تمام اموال سفیه متعلق به خود او است، اما اجازه فروش املاک، خودرو و یا اجازه خرج کردن پول را ندارد و همه این‌ها تنها با اجازه قیم قانونی شخص سفیه امکان پذیر است. برای مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری تماس بگیرید.
مفهوم سفیه و حکم ازدواج آن طبق قانون چیست؟
همانطور که گفته شد فرد سفیه توانایی تصمیم گیری راجع به امور مالی خود را ندارد و انجام خودسرانه‌ی امور مالی توسط یک فرد سفیه سبب آسیب وارد شدن به خود فرد یا دیگران نیز می‌شود، به همین منظور همواره باید ولی و قیم سفیه به هنگام انجام امورات مربوط به مسائل مالی باید در کنار او باشد.
پرسش مهمی که مطرح می‌شود این است که حکم ازدواج سفیه چیست؟ در پاسخ به این سوال می‌توان گفت که ازدواج و نکاح به طور کلی یک مسئله مالی نیست، بنابراین فرد سفیه می‌تواند بدون اجازه گرفتن از ولی و قیم خود ازدواج کند، اما در مورد مسائل مالی نکاح همچون مهریه و غیره خود سفیه نمی‌تواند تصمیم گیری کند و لازم است تا قیم او تصمیمات لازم در مورد این موضوع را اتخاذ کند.
بر اساس قانون به چه اشخاصی سفیه گفته می شود ؟
قانون با در نظر گرفتن شرایط و عوامل مختلف به افرادی که توانایی تصمیم گیری در مورد امور مالی خود را ندارند محجور نامیده است. اشخاص سفیه نیز گروهی از محجوران هستند و توانایی انجام کارهای حقوقی مالی مربوط به خود را ندارند.
بنابراین به طور کلی شخص سفیه نمی‌تواند در مورد امور مالی تعقل و تفکر کند و از همین رو ممکن است از وی سواستفاده مالی صورت بگیرد و دچار ضرر و زیان شود. به همین منظور همواره باید شخصی که مصلحت او را در نظر میگیرد و قیم او است باید در مورد امور حقوقی مالی سفیه تصمیم بگیرد.
نکته مهمی که وجود دارد این است که سفیه با صغیر و مجنون کاملا متفاوت است. فرد صغیر هنوز به سن بلوغ نرسیده است و به همین دلیل نمی‌تواند در مورد امور مالی خود به تنهایی تصمیم بگیرد، اما فرد مجنون به کلی از تعقل و تفکر بی بهره است و بر خلاف سفیه نه تنها در امور مالی بلکه در امور غیر مالی نیز نمی‌تواند به تنهایی کاری از پیش ببرد.
آیا اشخاص سفیه می توانند عقد نکاح منعقد نمایند ؟
همانطور که اشاره کردیم سفیه یکی از موارد محجور است که اجازه و توانایی تصمیم گیری در مورد امور مادی خود را ندارد و قانون این کار را برای او منع کرده است مگر با حضور ولی و قیم قانونی خود شخص سفیه، در ادامه به بررسی عقد نکاح فرد سفیه خواهیم پرداخت.
در قانون مدنی اشاره مستقیم به ازدواج شخص سفیه نشده است، اما طبق بررسی‌های صورت گرفته انعقاد عقد نکاح یک فعالیت غیر مالی نیست و سفیه می‌تواند به تنهایی و بدون اجازه گرفتن از ولی و قیم خود اقدام به ازدواج کند. اما پس از ازدواج برخی مسائل مالی وجود دارد که شخص سفیه به تنهایی نمی‌تواند راجع به آن‌ها تصمیم گیری کند. مواردی همچون مهریه و نفقه که پس از عقد نکاح مطرح می‌شوند، مربوط به امور مالی هستند و سفیه نمی‌تواند این مسائل را به تنهایی حل و فصل کند و نیازمند حضور ولی و قیم شخص سفیه است.
در نکاح با سفیه حکم موارد مالی نظیر مهریه چگونه است؟
همانطور که گفته شد شخص سفیه در ازدواج آزاد است اما در مورد مهریه نمی‌تواند به تنهایی تصمیم بگیرد. پرداخت مهریه در شرایط مختلفی انجام می‌شود که وکیل مهریه از آن آگاه است و باید تمام این شرایط در مورد شخص سفیه مورد بررسی قرار بگیرد.
اگر یک دختر سفیه اقدام به طلاق کند و یا همسر او وی را طلاق بدهد، طبق قانون هیچ حکمی او را از دریافت مهریه محروم نمی‌کند و مرد همچنان باید مهریه او را به طور کامل پرداخت کند. حال اگر مرد سفیه باشد به هنگام طلاق نیازی به دریافت اجازه ولی و قیم نیست اما باید مهریه را به طور کامل پرداخت کند.
مسئله مهریه سفیه به هنگام فوت نیز طبق قانون مشخص است، اگر یک زن سفیه باشد و فوت کند، وراث وی می‌توانند مهریه را به طور کامل دریافت کنند. و اگر یک مرد سفیه فوت کند مهریه همسر او از طریق اموالی که از او به جای مانده است پرداخت می‌شود.
یک نکته مهم دیگر در مورد مهریه موضوع فسخ نکاح است، هیچ زن یا مردی نمی‌تواند به دلیل سفیه بودن همسر خود نکاح را فسخ کند و این موضوع تنها در مورد افراد مجنون صادق است.
آیا سفیه برای ازدواج خود نیاز به اذن ولی یا قیم دارد؟
شخص غیر رشید یا سفیه که نمی‌تواند به تنهایی در مورد امور مالی خود تصمیم بگیرد باید به هنگام ازدواج نیز به برخی نکات مهم توجه لازم را داشته باشد. با توجه به قانون ازدواج یک عقد غیر مالی است اما در پی آن زن و مرد آثار مالی مختلفی را مشاهده خواهند کرد، مواردی همچون مهریه، اجرت‌المثل، نفقه و غیره از مسائل مهم مالی دوران ازدواج هستند که در نزد قانون از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. حال اگر شخصی سفیه باشد برای حل مسائل مالی این چنینی به هنگام ازدواج باید قیم خود را به همراه داشته باشد، چرا که حتی با وجود مال و اموال شخص سفیه اجازه استفاده از آن‌ها را بدون صلاحدید قیم و ولی خود ندارد.
امور مالی سفیه چگونه است؟
همانطور که قبل‌تر هم اشاره کردیم سفیه درک لازم راجع به معاش را نداشته و برای اعمال تصمیم گیری‌ها در مورد امور مالی نیازمند یک ولی یعنی پدر یا جد پدری و یا یک قیم قانونی است. تصمیم گیری‌های مالی سفیه نسبت به مجنون و صغیر آسان‌تر است، شخص مجنون به طور کلی هیچ اشرافی در امور مالی یا غیر مالی خود ندارد. اما شخص سفیه تنها در امور مالی ناتوان و نیازمند مشورت است، بنابراین قبل از انعقاد هرگونه قرارداد مالی و یا انجام معاملات خرید و فروش شخص سفیه باید اذن ولی و قیم خود را نیز داشته باشد. با در نظر گرفتن تمام این شرایط اگر شخص سفیه بدون اجازه ولی خود قرارداد مالی را تنظیم کرده باشد این قرارداد طبق قانون باطل و بدون اعتبار است.
اعمال سفیه در امور غیر مالی
تا به این جا در مورد امور مالی سفیه و نحوه انجام آن‌ها صحبت شد، در ادامه به بررسی اختیارات شخص سفیه در مورد امور غیر مالی خواهیم پرداخت. طبق قوانین حاکم بر کشور تا جایی که اعمال حقوقی شخص سفیه مربوط به امور مالی نباشد در انجام آن‌ها اختیار کامل و جامع دارد و می‌تواند به تنهایی و بدون اجازه ولی یا قیم به انجام این امور بپردازد. به عنوان مثال در مورد مسئله ازدواج یا طلاق شخص سفیه می‌تواند به تنهایی تصمیم گیری کند، البته با توجه به اینکه در ازدواج نیز برخی امور مالی جریان دارد باید در مورد این موارد با اجازه قیم خود اقدام کند، مثلا در مورد مهریه و مقدار آن که یک امر مالی مربوط به ازدواج است ولی شخص سفیه نیز باید حضور داشته باشد.
شرایط ازدواج سفیه به چه صورت است؟
اگر فردی با عنوان سفیه تشخیص داده شود به هنگام ازدواج باید شرایط خاصی را رعایت کند. به طور کلی شخص سفیه به تنهایی می‌تواند در مورد ازدواج خود تصمیم بگیرد، چون به هنگام جاری شدن عقد نکاح نیازمند هیچ گونه صرف هزینه‌ای نیست. اما زمانی که مسائل مالی در ازدواج مطرح می‌شود، یعنی به هنگام پرداخت نفقه یا دریافت نفقه، موارد مربوط به اجرت‌المثل یا مهریه شخص سفیه صلاحیت تصمیم گیری را ندارد و قیم باید حضور داشته باشد.
آیا سفیه می تواند آزادانه ازدواج کند یا به اذن ولیّ یا قیم در این باب نیاز دارد؟
شخص سفیه در امور مالی خود تصرف ندارد اما ازدواج یک عقد غیر مالی به حساب می‌آید، بنابراین به طور مطلق نمی‌توان گفت که شخص سفیه به هنگام ازدواج باید حتما از ولی یا قیم خود اجازه بگیرد، مگر اینکه امور مالی مطرح شود.
ازدواج سفیه یا مجنون
در این مقاله به طور کامل به بررسی ازدواج شخص سفیه پرداختیم و در ادامه به بررسی حکم نکاح مجنون خواهیم پرداخت. درست است که شخص سفیه و مجنون هر دو در گروه محجوران قرار می‌گیرند اما با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. مهم‌ترین تفاوت این دو این است که سفیه تنها در امور مالی توانایی تصمیم گیری ندارد اما مجنون هم در امور مالی و هم در امور غیر مالی فاقد اعتبار برای تصمیم گیری است. شخص مجنون از قوه ادراک بهره مند نیست و در اصطلاح عام دیوانه نیز خوانده می‌شود.
فرد مجنون از صحت عقل برخوردار نیست بنابراین اگر به هنگام جنون و عدم برخورداری از صحت عقل ازدواجی صورت بگیرد به طور کامل باطل و فاقد اعتبار است. البته در این مورد یک نکته مهم وجود دارد و آن هم اینکه جنون به دو دسته دائمی و ادواری تقسیم می‌شود. جنون دائمی همیشگی است و فرد در هیچ زمانی از صحت عقل برخوردار نیست، اما جنون ادواری همیشگی نیست و ممکن است در برخی اوقات فرد از تعقل و درک بهره مند باشد.
