وصیت نامه و احکام آن در طبقه بندی دعاوی خانواده قراردارند. همانطور که می دانید افراد در هنگام مدت زندگی خود در دنیا می توانند هر گونه تصرفی که بخواهند در اموال خود انجام دهند. اما پس از فوت ایشان اختیار امکان دخل و تصرف در امواد وجود ندارد در حالی که ممکن است فرد از این دنیا رفته باشد اما خواسته و اهدافی برای خود و اموال خود داشته باشد اما فرصت نکرده است آن ها را انجام دهد.به همین دلیل در اسلام عملی تحت عنوان وصیت پیش بینی شده است که فرد می تواند امور مالی و غیر مالی خود را برای بعد از فوتش سر و سامان بدهد. به این کار وصیت می گویند. در واقع وصیت چیزی است که فرد برای بعد ار فوتش در نظر می گیرد و خواسته های خود را از اطرافیان خود می خواهد و تکلیف مال و اموال مالی و غیر مالی خود را مشخص می کند که در دین اسلام بسیار مورد تاکید قرار گرفته است و توصیه می شود که همه ی افراد چه پیر و چه جوان باید وصیت نامه بنویسند. در این مقاله درباره وصیت نامه و احکام آن صحبت می کنیم و همچنین معرفی یک وکیل حقوقی با تجربه، لطفا با ما همراه باشید.
انواع وصیت نامه
وصیت نامه انواع متعددی دارد که در ادامه به آن ها اشاره می شود. در واقع وصیت دو نوع است؛ وصیت تملیکی و وصیت عهدی. در قانون مدنی احکام مربوط به هر یک از این دو وصیت مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه اقسام وصیت معرفی می شوند.
- وصیت تملیکی
وصیت تملیکی عبارت است از اینکه عین مال و یا منفعت آن را برای زمان بعد از فوتش به طور مجانی در اختیار دیگری قرار بدهد و به تملیک او در آورد. از این فرد می تواند برای بعد از مرگ خود تکلیف مال و اموال خود را مشخص کنند. در این نوع وصیت به کسی که وصیت می کند موصی و کسی که وصیت تملیکی به نام او صادر شده است موصی له گفته می شود و به مورد وصیت موصی گفته می شود. اما نکته ی مهم این است که وصیت یک سوم اموال را در برمی گیرد؛ یعنی یک فرد تنها می تواند یک سوم اموال خود وصیت کند و اگر میزان وصیت بیش از یک سوم باشد ورثه وظیفه دارند مازاد بر یک سوم را تنفیذ و یا اجازه نمایند. به عنوان نمونه ای از وصیت نامه ی تملیکی می توان گقت یک فرد می تواند ی این صورت وصیت کند که بعد از فوتم خانه ام متعلق به فرزندم است.
در وصیت تملیکی، قبول یا رد وصیت بعد از فوت موصی معتبر است؛ بدین معنا که اگر موصی له قبل از فوت موصی مورد وصیت را رد کند، بعد از فوت موصی می تواند وصیت را قبول یا رد کند. اما اگر فرد وصیت را قبول کند نمی تواند آن را رد کند.
- وصیت عهدی
وصیت عهدی یکدیگر از انواع وصیت است که در قانون مدنی مورد بررسی قرار گرفته است. وصیت عهدی در عرف حقوقی تحت عنوان وصایت نیز قابل شناسایی است. وصیت عهدی در ماده ی ۸۲۶ قانون مدنی تعریف و مورد بررسی قرار گرفته است. وصیت عهدی عبارت است از از اینکه فردی یک یا چند نفر را برای انجام امر، یا اموری یا تصرفات دیگر مامور نماید. به عنوان مثال ممکن است متوفی یک فرد را انتخاب کند تا دیون و بدهی های او را بعد فوتش بپردازد. نمونه ی دیگر از وصیت عهدی این است که به موجب وصیت عهدی شخصی برای اداره ی امور مربوط به فرزند صغیر تعیین شده است که به این فرد وصی می گویند. وصیت عهدی جزو ایقاعات است. اما حتما سوال برای شما پیش آمده است که ایقات به چه معنی است؟ اینکه می گویند وصیت عهدی جزو ایقاعات است یعنی چه؟ بدین معنی است که در وصیت عهدی قبول شرط نیست؛ لذا وصی می تواند تا زمانی که موصی زنده است وصایت را رد کند و اگر قبل از فوت موصی وصیت را رد نکند، بعد از آن دیگر حق رد وصیت ندارد حتی اگر جاهل بر وصیت باشد.
اشکال تنظیم وصیت نامه
وصیت نامه اعم از اینکه عهدی، تملیکی، منقول یا غیر منقول باشد به اشکال زیر است.
وصیت نامه ی دست نویس و خود نوشت؛ وصیت نامه ی دست نویس یا خود نوشت سندی عادی است که توسط شخص وصیت کننده یعنی موصی نوشته شده است. وصیت نامه ی خود نوشت باید سه شرط لازم را داشته باشد تا بتوان آن را معتبر دانست:وصیت نامه به دست خود موصی نوشته شده باشد، وصیت نامه توسط موصی به امضا رسیده باشد،وصیت نامه ی خود نوشت باید دارای تاریخ به روز و ماه و سال به خط خود موصی باشد. بنابراین افرادی که نمی توانند به خط خودشان وصیت نامه بنویسند، نمی توانند وصیت خودنوشت بنویسند باید به دنبال راه دیگری باشند. که در اداکه اشاره می شود.
وصیت نامه ی سری؛ وصیت سری می تواند به خط خود موصی و یا به خط فرد دیگری باشد، اما حتما باید به امضای خود موصی برسد. بنابراین افراد بی سواد که توانایی نوشتن ندارند می توانند وصیت نامه ی سری تنظیم کنند.علاوه براین افرادی که توانایی صحبت ندارند برای تنظیم وصیت نامه ی سری باید آن را به خط خود بنویسنند و امضا کنند و در دفتر اسناد رسمی صیت نامه بنویسد که وصیت نامه متعل به اوست و مسئول دفتر، دفتر اسناد رسمی نیز باید صحبت آن را تعیین کند. اما حتما این سوال برای شما هم پیش آمده است که چرا به این نوع وصیت نامه، وصیت سری می گویند؟ به این دلیل به این نوع وصیت نامه وصیت سری گفته می شود که در اداه ی ثبت محل اقامت موصی با محل های دیگری که در آیین نامه ی وزارت دادگستری تعیین شده است به امانت گذاشته می شود.
وصیت نامه ی رسمی؛وصیت نامه ی رسمی مانند اسناد رسمی در دفتر اسناد رسمی تنظیم می شود و اعتبار آن مانند سایر اسناد رسمی است. تنظیم وصیت رسمی برای افرادی که سواد ندارند شیوه ی خوبی است. علاوه براین با ثبت وصیت نامه ی رسمی دیگر کسی که سند به نفع او صادر شده است نیاز به اثبات اصالت ان ندارد و صیت کننده می تواند اطمینان داشته باشد که بعد از فوتش مفاد وصیت نامه تغییر نخواهد کرد.
ارکان وصیت
ارکان وصیتدر قسمت های قبل وصیت نامه و احکام آن و همچنین انواع و اشکال آن را توضیح دادیم؛ در این قسمت ارکان وصیت نامه را معرفی می کنیم. وصیت نامه بسته به اینکه عهدی یا تملیکی باشد دارای ارکان زیر است:
- موصی:موصی به کسی گفته می شود که وصیت می کند. موصی در وصیت نامه ی عهدی و تملیکی رکن مشترک و اساسی است.
- موصی به: موصی به، به مال مورد وصیت یا امر و کاری که در وصیت به آن اشاره و مورد بررسی قرار گرفته است موصی به گفته می شود. موصی به نیز در وصیت عهدی و ملکی وجود دارد.
- موصی له: به کسی که وصیت به نفع او انجام شده است موصی له گفته می شود و یکی از ارکان وصیت تملیکی است.
- وصی: وصی یکی از ارکان وصیت عهدی است و شخصی است که در وصیت نامه عهدی، موظف به انجام کار و عملی شده است.
