فرجام خواهی واژه‌ای است که بار‌ها در علم حقوق آن را شنیده‌اید؛ اما معنی قطعی و ویژگی‌های فرجام خواهی را نمی‌دانید. برای تشخیص منطبق بودن یا عدم انطباق رأی مورد درخواست فرجامی با موازین شرعی و مقررات قانونی، فرجام خواهی صورت می‌گیرد که این رسیدگی به عهده دیوان عالی کشور است و رسیدگی نهایی توسط دادگاهی که دیوان ارجاع می‌دهد، انجام می‌پذیرد. هر شخصی باید بداند که چه زمانی می‌تواند از دادگاه، تقاضای فرجام خواهی داشته باشد و در این امر از بهترین وکیل حقوقی تهران کمک بگیرد.
حتی برخی از افراد بر این باورند که فرجام خواهی همان تجدیدنظر خواهی است در صورتی که این دو واژه با یکدیگر بسیار تفاوت دارند و هر کدام کاربرد‌های مخصوص به خود را دارند. در این مقاله قصد داریم ماهیت و ویژگی‌های فرجام خواهی را برای شما بیان کنیم.
فرجام خواهی چیست؟
یکی از راه‌های فوق‌العاده شکایت در امر حقوقی، فرجام خواهی است که توسط عالی‌ترین مرجع قضایی کشور یعنی دیوان عالی کشور انجام می‌شود. اعتراض شخص ثالث، فرجام خواهی و اعاده دادرسی طرق فوق‌العاده شکایت در امور حقوقی هستند. باید بدانیم که حکمی که قطعی و لازم الاجرا می‌شود دیگر قابل تغییر نیست؛ اما فرجام خواهی خلاف قاعده است.
در زمان فرجام خواهی رأی دادگاه توسط دیوان عالی کشور بررسی می‌شود و رأی به اخص کلمه صادر نخواهد شد. به بیان دیگر دیوان عالی کشور رأی فرجام خواسته را ابرام یا نقض می‌کند؛ اما اگر رأی نقض شود این مرجع نمی‌تواند به ماهیت دعوا رسیدگی کند و برای صادر کردن رأی شایسته، پرونده را به مرجعی که در پایین‌تر از آن‌ها قرار دارد می‌فرستد؛ اما درخواست تجدید نظر به منزله یک شکایت از طریق روال عادی است که بهترین وکیل دادگاه تجدید نظر تهران نقش بسزایی در موفقیت پرونده دارد. اکنون که با ماهیت این موضوع آشنا شدید در ادامه به ذکر ویژگی‌های فرجام خواهی می‌پردازیم.
فرجام خواهی دارای چه ویژگی های مهمی است؟
فرجام خواهی مانع اجرای حکم نیست و دارای ویژگی‌های زیر است:
اثر اصلاحی
درخواست فرجام خواهی فاقد عملکرد اصلاحی است. به عبارت دیگر در صورتی که دیوان عالی کشور با رأی صادره مخالفت کند و آن را ابرام نکرده باشد، اقدام به صدور رأی جدید نخواهد کرد.
اثر عدولی
فرایند فرجام خواهی ویژگی عدولی ندارد. زمانی که دادگاه حکمی را صادر کند و بعد از آن در تصمیم قبلی خود تجدید نظر کند ویژگی عدولی آن است. این خصوصیت در واخواهی، اعاده دادرسی و اعتراض شخص ثالث وجود دارد؛ اما از آن جایی که دیوان عالی کشور از صدور رأی منع شده است، از این طریق نمی‌توان از رأی اولیه عدول کرد.
اثر انتقالی
فرجام خواهی فاقد ویژگی انتقال بوده و این یکی دیگر از ویژگی‌های فرجام خواهی است. منظور از این ویژگی قابلیت انتقال پرونده همراه با تمامی جنبه‌های حقوقی و ماهوی آن به مرجع رسیدگی دیگری است. باید بدانیم که دیوان عالی کشور و دادگاه تجدید نظر صلاحیت رسیدگی ماهوی را ندارند؛ در نتیجه از آن جایی که آن‌ها فقط وظیفه بررسی جنبه‌های شکلی رأی را دارند می‌توان گفت که فرآیند فرجام خواهی شامل ویژگی انتقال نیست.
اثر تعلیقی
یکی دیگر از ویژگی‌های فرجام خواهی که فاقد آن بوده، اثر تعلیقی است. زمانی که اجرای رأی دادگاه تالی، با درخواست اعتراض در دادگاه بالاتر متوقف شود به آن وضعیت تعلیق می‌گویند. به عنوان مثال درخواست تجدید نظر خواهی مانع از اجرای تصمیم تجدید نظر شده می‌شود. در حالی که قانون‌گذار به صراحت اعلام کرده که اجرای حکم به دلیل فرجام خواهی متوقف نمی‌گردد؛ اما مقرراتی وجود دارد که با این امر منافات دارد. به عنوان مثال، ماده ۳۸۶ قانون آیین دادرسی مدنی یا ماده ۲۲ قانون ثبت اجازه می‌دهد تا قبل از اجرای حکم، محکوم له و یا محکوم حسب مورد، تأمین گرفته می‌شود.
آرای قابل فرجام
تنها حکم و قراری که از مرجع صالح قضایی صادر شده باشد و ویژگی‌های فرجام خواهی را دارا باشد، قابل فرجام خواهی است که تمام آرا این قابلیت را ندارند. بر طبق ماده ۳۶۷ قانون آیین دادرسی مدنی آرای دادگاه‌های بدوی که به علت عدم درخواست تجدید نظر قطعیت یافته قابل فرجام خواهی نیست مگر در موارد زیر:
الف- احکام
- احکامی که خواسته آن بیش از مبلغ بیست میلیون باشد.
- احکام راجع به اصل نکاح و فسخ آن، طلاق، نسب، حجر، وقف، ثلث، حبس و تولیت
ب- قرار‌های زیر مشروط به این که اصل حکم راجع به آن‌ها قابل رسیدگی فرجامی باشد.
- قرار ابطال یا رد دادخواست که از دادگاه صادر شده باشد .
- قرار سقوط دعوا یا عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا
نکات مهم فرجام خواهی
در درخواست فرجام خواهی نکات زیر باید رعایت شود:
- نام کامل شامل نام و نام خانوادگی شاکی و همچنین وکیل، در صورتی که او دادخواست را ارائه کرده است
- نام و نام خانوادگی، سایر مشخصات و آدرس فرجام‌دهنده
- حکم یا قراری که از آن درخواست فرجام داده شده است
- دادگاه صادر‌کننده رأی
- تاریخ ابلاغ رأی
- دلایل فرجام خواهی
مشاوره حقوقی تهران راهنمایی‌های لازم در این زمینه را به شما ارائه می‌دهد.
اشخاص دارای حق فرجام خواهی
با توجه به ویژگی‌های فرجام خواهی هر شخصی نمی‌تواند از نهاد فرجام خواهی استفاده کند. تنها کسانی که حق استفاده از این امتیاز را دارند عبارتند از:
- طرفین درگیر در دادخواهی و نمایندگان قانونی آن‌ها
- دادستان کل کشور
مهلت فرجام خواهی
فرجام خواه ۲۰ روز فرصت دارد تا از تاریخ ابلاغ رأی صادر شده، با تقدیم دادخواست فرجام خواهی نسبت به رأی قطعی اعتراض کند؛ اما در صورتی که شاکی خارج از ایران باشد، به مدت ۲ ماه فرصت فرجام خواهی دارد. باید بدانیم که در صورت اتمام مهلت تجدید نظر و صدور رأی قطعی از سوی دادگاه بدوی، مهلت‌های ذکر شده از تاریخ انقضای مهلت تجدید نظر محاسبه می‌گردد.
نتیجه‌گیری
همان طور که دیدیم به منظور تشخیص دادن هماهنگی‌ها و ناهماهنگی‌های رأی فرجام خواسته با قوانین و مقرارت قانونی، فرجام خواهی صورت می‌گیرد که این مسئولیت مربوط به دیوان عالی کشور است. شخصی که اقدام به درخواست فرجام خواهی می‌کند باید با ویژگی‌های فرجام خواهی که شامل اثر اصلاحی، عدولی، تعلیقی و انتقالی است، آشنا باشد. همه افراد نمی‌توانند از این امتیاز استفاده کنند و فقط طرفین درگیر در دادخواهی و نمایندگان قانونی آن‌ها مانند وکیل متخصص فرجام خواهی و دادستان کل کشور حق استفاده از آن را دارند. در صورت وجود هر گونه ابهام می‌توانید آن را در بخش کامنت‌ها مطرح نمایید.
سؤالات متداول
- مهلت فرجام خواهی چه مدت است؟
برای افراد شاکی که در داخل کشور هستند ۲۰ روز و برای افراد خارج از کشور ۲ ماه
- احکامی که قابلیت فرجام خواهی دارند کدامند؟
احکامی که خواسته آن بیش از مبلغ بیست میلیون باشد و احکام راجع به اصل نکاح و فسخ آن، طلاق، نسب، حجر، وقف، ثلث، حبس و تولیت
