جرم دریافت رشوه
یکی از مهمترین و پر بحثترین جرایم حوزه کیفری در قانون ایران، رشوه است. جرم دریافت رشوه یکی از جرایمی است که امنیت و آسایش را از افراد سلب میکند؛ زیرا باعث از بین رفتن رقابت سالم و اعتماد مردم میشود. در این جرم هر دو طرف یعنی رشوهدهنده و رشوه گیرنده مجرم شناخته شده و برای آنها مجازات در نظر گرفته میشود.
تأثیر رشوه در جامعه مورد توجه قانون قرار گرفته و در همه کشورها به آن رسیدگی میکنند؛ زیرا عدم برخورد با مرتکبین عدالت را از بین برده و نظم اجتماعی را بر هم میزند. قانونگذار برای جلوگیری از پایمال شدن عدالت، راستی، درستی و مقابله با رشوه مجازاتی را تعیین کرده که با توجه به شرایط جوامع مختلف و قوانین آنها متفاوت است. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با رشوه و مجازات جرم دریافت رشوه آشنا کنیم.
رشوه چیست؟
بر اساس تعریف رشوه در قانون گرفتن هر پول، مال یا دارایی با ارزشی برای انجام هر کاری برخلاف قانون و مقررات جاری، رشوه نام دارد. با توجه به این تعریف رشوه دادن در مراجع قانونی با عنوان رشاء و رشوه گرفتن با عنوان ارتشاء شناخته میشود. بر اساس این چارچوب فردی که اقدام به گرفتن رشوه میکند مرتشی و فرد رشوهدهنده با نام راشی خوانده میشود.
قانون در ماده ۳ تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری در خصوص بحث رشوه ذکر کرده که هر کدام از افراد دولتی اعم از حیطه قضایی و اداری و سازمانهای دولتی وابسته به دولت، اگر به صورت رسمی یا غیر رسمی در مورد انجام و عدم انجام کاری که در رابطه با حوزه شغلی آن هاست
اقدام به دریافت پول، مال یا سند پرداخت وجه نماید یا این که به طور مستقیم یا غیرمستقیم مالی را که به او واگذار کردهاند، قبول نماید در حکم مرتشی محسوب میشود و مجازات جرم دریافت رشوه را برای او در نظر میگیرند. در صورت تشکیل پرونده برای مرتکب، بهترین وکیل فرجام خواهی در تهران کمک شایانی در تسریع روند دادگاه میکند.
شرایط تحقق جرم رشوه چیست؟
برای تحقق جرم دریافت رشوه باید شرایطی وجود داشته باشد که در ادامه به ذکر آنها میپردازیم.
مامور دولت بودن
مطابق ماده ۳ قانون مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری در جرم رشوه، رشوه گیرنده باید از مستخدمین و مامورین دولتی باشد و کسانی که در شرکتهای خصوصی کار میکنند مشمول این جرم نیستند. ولی راشی (رشوهدهنده) عموماً عموم مردم هستند.
عدم لزوم پنهانی بودن عمل
برای تحقق جرم رشوه لازم نیست که این جرم به صورت پنهانی انجام شود و شخصی که در ملا عام مالی را بابت انجام کاری به کارمند دولت دهد، مرتکب جرم گردیده است.
عدم لزوم مالکیت راشی بر مال موضوع جرم
حتی اگر راشی مال اشخاص دیگر را به عنوان رشوه به مرتشی بدهد باز هم جرم صورت گرفته است و برای تحقق جرم رشوه، نیازی نیست که رشوهدهنده مال خود را به عنوان باج به شخصی بدهد و بر اساس میزان مال، مجازات جرم دریافت رشوه را برای او تعیین میکنند.
غیر قابل توجیه بودن عمل مرتشی
دریافتکننده رشوه نمیتواند ادعا کند که در برابر دریافت پول کار بیشتری را انجام داده است و این امر غیر قابل توجیه است.
عدم اهمیت میزان مال در تحقق جرم
میزان مال دریافتی تأثیری در تحقق جرم ندارد و در هر صورت و با هر میزانی این جرم صورت میگیرد؛ اما اندازه مال در میزان مجازات مرتشی تأثیرگذار است.
مهم نبودن زمان پرداخت مال
زمان پرداخت مال و دریافت وجه در تحقق جرم هیچ اهمیتی ندارد و میتواند بعد از انجام یا قبل از انجام کار باشد که در هر صورت جرم دریافت رشوه صورت میگیرد.
مجازات رشوهدهنده چیست؟
وجود رشوهدهنده باعث وسوسه افراد برای گرفتن رشوه میشود؛ لذا گناه راشی کمتر از مرتشی نیست و همان گونه که مرتشی به مجازات جرم دریافت رشوه محکوم میگردد، مجازات رشوهدهنده نیز برابر مقررات انجام میشود. قانونگذار تأکید کرده که اگر مشخص شود که فرد رشوهدهنده برای حفظ حقوق خود مجبور به دادن رشوه شده، تعقیب کیفری ندارد و وجهی که پرداخت کرده به او مسترد میشود.
همچنین اگر راشی از روی ترس نزد مقامات مسئول، اعتراف به پرداخت رشوه کند از مجازات حبس معاف شده و مال پرداخت شده به او باز گردانده میشود. طبق ماده ۵۹۲ ق.م.ا مجازاتی برای رشوهدهنده در نظر گرفته شده است. این مجازات شامل ضبط مال ناشی از ارتشاء، ۶ ماه تا ۳ سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق است. کمک گرفتن از وکیل جرایم اقتصادی در تهران میتواند این مجازات را به حداقل برساند.
مجازات رشوه گیرنده چیست؟
فردی که به خاطر منافع مالی از موقعیت شغلی خود سوء استفاده کند و رشوه بگیرد به عنوان متخلف شناخته میشود و مستحق مجازات جرم دریافت رشوه است. طبق ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشاء و کلاهبرداری شرایط و وضعیت مجازات رشوه گیرنده مشخص شده که حکم رشوه گرفتن کارمند دولت به شرح زیر است:
- رشوه ۲۰ هزار ریال و کمتر از آن: برای کارمندان عادی بین ۶ ماه تا ۳ سال انفصال موقت از خدمت و میزان مجازات برای مدیران کل و بالاتر، انفصال دائم از مشاغل دولتی
- رشوه بیش از ۲۰ هزار تا ۲۰۰ هزار ریال: برای کارمندان عادی از ۱ تا ۳ سال حبس، پرداخت جزای نقدی معادل وجه یا مال دریافتی و انفصال موقت از مشاغل دولتی بین ۶ ماه تا ۳ سال و برای کارمندان رده بالا و مدیران کل مجازات انفصال دائم از مشاغل دولتی
- مجازات جرم دریافت رشوه بیش از ۲۰۰ هزار تا یک میلیون ریال: برای کارمندان عادی ۲ تا ۵ سال حبس، جزای نقدی معادل رشوه دریافتی، انفصال موقت ۶ ماه تا ۳ سال از مشاغل و ۷۴ ضربه شلاق و برای کارمندان رده بالا و مدیران ۲ تا ۵ سال حبس، جزای نقدی معادل وجه یا مال دریافتی و ۷۴ ضربه شلاق
- رشوه بیش از یک میلیون ریال: برای کارمندان عادی بین ۵ تا ۱۰ سال حبس، جزای نقدی معادل وجه یا مال دریافتی، انفصال از شغل دولتی بین ۶ ماه تا ۳ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق و برای مدیران کل یا بالاتر بین ۵ تا ۱۰ سال حبس، جزای نقدی معادل رشوه دریافتی، انفصال دائم از مشاغل دولتی و تا ۷۴ ضربه شلاق
کمک گرفتن از وکیل دادگاه تجدید نظر در تعیین مجازات و گرفتن تخفیف مؤثر است.
جرم رشوه گرفتن کارمند دولت
زمانی که مرتشی وجوه نقد یا اسناد را به منظور انجام امور مختلف بپذیرد، جرم دریافت رشوه رخ میدهد. این افراد معمولاً شامل چندین دسته میشوند که کارمندان دولت جزء آنها هستند و جرم رشوه گرفتن کارمند دولت خلاف قانون است. بر اساس ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس، کلاهبرداری تنها کارمندان و ماموران دولتی که شامل شوراها، نهادهای انقلابی، قضایی، شهرداریها، ارگانهای اداری و همچنین قوای سهگانه نیروهای مسلح
سازمانها و شرکتهای دولتی و حتی ماموران دولتی به خدمات عمومی که به صورت رسمی و چه به صورت غیر رسمی در حال فعالیت هستند، اگر از سوی شخص رشوهدهنده رشوهای را دریافت کنند قطعاً مشمول مجازات جرم دریافت رشوه خواهند شد و باید به وکیل پایه یک دادگستری مراجعه کنند.
مجازات رشوه در نیروهای مسلح
در صورتی که نیروهای مصلح مرتکب جرم دریافت رشوه شوند مطابق قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مجازات خواهند شد. مجازات رشوه در نیروهای مسلح و جرم رشوه گرفتن مامور به صورت زیر است:
- اگر مال یا وجه تا ۱ میلیون ریال باشد به ۱ تا ۵ سال حبس و جزای نقدی معادل وجه محکوم خواهد شد؛ همچنین به میزان یک درجه مقام او تنزل مییابد.
- مجازات جرم دریافت رشوه در صورتی که مال یا وجه بیش از ۱ تا ۱۰ میلیون ریال باشد به ۲ تا ۱۰ سال حبس و جزای نقدی معادل مبلغ دریافتی و تنزل مقام تا دو درجه محکوم میشود.
- اگر مال یا وجه بیش از ۱۰ میلیون ریال باشد به ۳ تا ۱۵ سال حبس و جزای نقدی معادل وجه محکوم و در ادامه از منصب خود اخراج خواهد شد.
در ماده ۱۱۸ قانون نیروهای مسلح در رابطه با دریافت رشوه توسط پرسنل نیروی انتظامی و کلیه نیروهای نظامی مانند جرم رشوه گرفتن سرباز و جرم رشوه گرفتن پلیس توضیحاتی ارائه شده است.
مرجع صالح به رسیدگی جرم رشوه
جرم دریافت رشوه در زمره جرایم کیفری است. دادگاه عمومی محل وقوع جرم، صلاحیت رسیدگی به این جرم را دارد. اگر به صورت گروهی و سازمان یافته باشد در صلاحیت دادگاه انقلاب است. مواد ۵۸۸ تا ۵۹۴ قانون مجازات اسلامی نیز به جرم ارتشاء میپردازد و مشاوره حقوقی با وکیل تأثیر بسزایی در دریافت اطلاعات بیشتر در رابطه با این جرم را دارد.
نحوه اثبات جرم رشوه
برای اثبات جرم رشوه مانند سایر جرایم باید دلایلی وجود داشته باشد. نحوه اثبات جرم دریافت رشوه در وهله اول به وسیله شهادت شهود بوده و یکی دیگر از ادلههای اثباتی برای جرم رشوه میتوان به اقرار متهم و علم قاضی اشاره نمود.
نتیجهگیری
همان طور که دیدیم رشوه از جمله جرایمی است در بسیاری از کسب و کارها و سازمانهای دولتی دیده میشود و با جود این که مجازات جرم دریافت رشوه سنگین است، افراد زیادی مرتکب این جرم میشوند. بر اساس تعاریفی که ارائه شد به مالی که یک فرد به دیگری میدهد تا کاری خلاف قانون را برای او انجام دهد رشوه میگویند و قانون با رشوهدهنده و رشوه گیرنده برخورد میکند.
مجازات این جرم شامل مجازات نقدی و حبس بوده که بر اساس میزان مال متغیر است. وکیل دادگستری تهران حقوقی با داشتن اطلاعات و ارائه مشاوره حقوقی سهم بسزایی در مطلع ساختن افراد از عواقب این جرم را دارد. در صورت وجود هر گونه ابهام میتوانید سؤالات خود را در بخش کامنتها مطرح نمایید.