تصرف عدوانی یکی از صورت‌های تصرف غیرقانونی است که معمولا با استفاده از زورِ، تهدید یا خشونت انجام می‌شود. در این نوع تصرف، فردی که دارایی دیگری را تصرف می‌کند، دارای حق تصرف بر روی آن دارایی نیست و به‌طور غیرقانونی آن را به تصرف خود در می‌آورد. مطابق با ماده ۱۵۸ قانوان آیین دادرسی مدنی، تصرف عدوانی به ادعای متصرف سابق برمی‌گردد که بدون رضایت وی، مال غیرمنقول را از تصرف او خارج کرده‌اند و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می‌نماید.
برای مثال اگر فردی بدون رضایت مستاجر یا مالک، ملک او را تصرف کند،به این کار تصرف از نوع عدوانی گفته می‌شود. در این شرایط، صرف داشتن سابقه تصرف بر ملک کافی است اما در دعوای خلع ید ضروری است که مالکیت فرد بر روی آن دارایی ثابت شود. در صورتی که شخص حق دیگری را پایمال کند و دارایی آن شخص را تصرف کند، به مجازات قانونی دچار خواهد شد. لازم به ذکر است که در این شرایط، دادگاه فقط سابقه تصرف قبلی را درنظر می‌گیرد و فرقی نمی‌کند در این دعوا فرد مالک است یا مستاجر. در ادامه مطالبی پیرامون این موضوع توسط وکیل ملکی گروه وکلای دادورزان صلح و سازش برای اطلاعات هر چه بیشتر شما آورده شده است.
به‌طورکلی، این نوع تصرف باعث بروز مشکلاتی برای افراد و جوامع متاثر شده می‌شود و نیاز به مداخله قانونی دارد. برای پیشگیری از این نوع تصرف، باید از مال خود به خوبی مراقبت کرده و در صورت وقوع، به سرعت با مراجع قانونی تماس گرفته و اقدامات لازم را انجام داد. در ادامه به بررسی برخی دیگر از جنبه‌های موضوع پیش رو خواهیم پرداخت. با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
انواع تصرف عدوانی
باتوجه به شرایط ایجاد شده در هنگام رخ دادن این موضوع، می‌توان دعاوی تصرف عدوانی را به دو دسته حقوقی و کیفری تقسیم‌بندی کرد. در هردو نوع، صاحب دارایی باید مدارک و مستندات لازم را به دادگاه ارائه کند تا بتواند حق خود را دریافت کند. استفاده از خدمات یک وکیل ملکی در این موارد، به دلیل پیچیدگی مسائل قانونی و تخصصی بودن دادگاه‌ها بسیار مفید است. در ادامه به توضیح بیشتر درباره هریک از انواع آن خواهیم پرداخت.
تصرف عدوانی حقوقی
تصرف عدوانی حقوقی به معنای تصرف غیرمجاز و بدون مجوز در دارایی‌ها و اموالی است که قبلا در اختیار فرد دیگری بوده ولی به یک فرد دیگر به صورت غیرمجاز و بدون رضایت صاحب قبلی، واگذار شده است. در واقع به معنای نقض حقوق مالکیت است. به عنوان مثال اگر شخصی ملکی را که متعلق به فرد دیگری است، به صورت غیرمجاز و بدون رضایت صاحب قبلی، با زور و قهر و غلبه تصرف کند، به این کار تصرف عدوانی حقوقی گفته می‌شود. در چنین شرایطی متصرف سابقه تصرف قبلی در آن ملک را نداشته است.
تصرف عدوانی حقوقی در ایران جرم شناخته می‌شود و قابل پیگیری قضایی در دادگاه‌های عمومی حقوقی است. باید بدانید، رای دادگاه تنها به رفع تصرف است و برای متصرف مجازاتی در نظر گرفته نمی‌شود مگر آنکه او از رفع تصرف سر باز زند. یکی دیگر از نکات حائر اهمیت در این بخش این است که در جلسات دادگاه، اثبات سابقه تصرف برای خواهان و تصرف عدوانی برای خوانده کافی است تا رای به رسیدگی قضایی صادر شود. دادخواست تجدید نظرخواهی در چنین دعاوی‌ای مانع از اجرای حکم رفع تصرف نمی‌باشد.
تصرف عدوانی کیفری
تصرف عدوانی کیفری به معنای تصرف غیرمجاز و بدون مجوز در دارایی‌ها و اموالی است که قبلا در اختیار فرد دیگری بوده ولی به یک فرد دیگر بصورت غیرمجاز و بدون رضایت صاحب قبلی با زور و تهدید واگذار شده است. در صورت ثابت شدن، فرد متصرف عدوانی علاوه بر حکم رفع تصرف و اعاده وضع به حالت سابق، شاهد مجازات حبس نیز خواهد شد.
بعنوان مثال اگر شخصی ملکی را که متعلق به شخص دیگریست به صورت غیرمجاز و بدون رضایت صاحب قبلی تصرف کند و این امر توسط مراجع قضایی( دادگاه کیفری دو و دادسرا) ثابت شود، فرد متصرف علاوه بر اعادع وضع به حالت سابق و رفع تصرف، ممکن است مجازات حبس یک ماه تا یک‌سال را نیز متحمل شود که این مجازات براساس مبنای ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی تعیین می‌شود.
در هر صورت با توجه به پیچیدگی مسائل قانونی و تخصصی بودن دادگاه‌ها،استفاده از خدمات یک وکیل ملکی حقوقی در مواردی که به شما این اتهام وارد شده است بسیار مفید است و می‌تواند به دفاع از حقوق خود کمک کند.
تعبیر از تصرف عدوانی در ملک مشاع چیست؟
تصرف عدوانی در ملک مشاع به معنای تصرف غیرمجاز و بدون رضایت دیگران در بخشی از ملک مشترک است. در چنین شرایطی، فردی که از محدوده مشخص شده برای تصرف خود تجاوز کرده و بخشی از سهم دیگری را به تصرف خود دراورده است، در صورتی که با اقدامات حقوقی توسط دیگر صاحبان ملک مشاع برخورد کند، به این جرم متهم خواهد شد.
به عتوان مثال فرض کنید دو نفر از ملک مشترک خود اسنفاده می‌کنند و در ابتدا حد استفاده هرکدام از آنها تعیین شده است اما یکی از آنها با پیشروی زمان از محدوده خود تجاوز کرده و بخشی از سهم دیگری را به تصرف خود دراورده است. در چنین شرایطی، فرد متضرر می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و درخواست رفع تصرف در ملک مشاع را مطرح کند. در این صورت، دادگاه بررسی می‌کند که آیا تصرف عدوانی رخ داده است یا خیر و در صورت تایید، به رفع تصرف از سوی رفع متصرف تصمیم می‌گیرد. تصرف عدوانی در ملک مشاع از این منظر قابل رسیدگی خواهد بود که می‌تواند برای دیگر صاحبان ملک مشاع مشکلاتی در نوع تصرف و نحوه استفاده از حق خود را بوجود آورد.
چه اقداماتی برای جلوگیری از تصرف عدوانی باید انجام داد؟
برای جلوگیری از تصرف عدوانی، می‌توانید از اقدامات زیر استفاده کنید:
ثبت رسمی اموال
بهتر است دارایی‌های خود را در سند رسمی ثبت کنید. این کار می‌تواند بعنوان دلیل قانونی شما برای اثبات مالکیت در صورت بروز این جرم، مورد استفاده قرار گیرد.
نظارت بر اموال و دارایی‌ها
نظارت بر دارایی‌های خود می‌تواند از خطر تصرف عدوانی جلوگیری کند. مثلا نظارت بر خانه‌ها، اتاق‌های اجاره‌ای، خودروها و سایر دارایی‌های شما، می‌تواند به شما کمک کند تا به موقع از این اتفاق جلوگیری کنید.
استفاده از سیستم‌های امنیتی
استفاده از سیستم‌های امنیتی مانند درب‌های فلزی، قفل‌های امنیتی، دوربین‌های مداربسته و سامانه‌های امنیتی می‌تواند به شما کمک کند تا دارایی‌های خود را در برابر تصرف عدوانی محافظت کنید.
پیگرد قانونی
در صورت بروز، باید به سرعت با مراجع قانونی تماس گرفته و اقدامات لازم را انجام داد. این اقدامات می‌تواند شامل اعلام به پلیس و دادگاه، اخذ حکم قضایی و استفاده از خدمات وکیل باشد. با انجام این اقدامات می‌توانید از تصرف عدوانی جلوگیری کنید و در صورت بروز آن، به سرعت با مراجع قانونی تماس گرفته و اقدامات لازم را انجام داد.
اقدامات حقوقی در صورت بروز تصرف عدوانی چیست؟
در صورت بروز تصرف عدوانی، فرد متضرر از این تصرف می‌تواند به اقدامات حقوقی مختلفی توسط مراجع قضایی و حقوقی نیاز داشته باشد. بعضی از اقدامات حقوقی که در چنین مواردی انجام می‌شوند عبارتند از:
تقاضای رفع تصرف
این اقدامات حقوقی شامل درخواست فرد متضرر برای رفع تصرف و بازگرداندن دارایی و مالکیت به صاحب قبلی است.
اقدامات حقوقی در دادگاه
فرد متضرر می‌تواند در به دادگاه مراجعه کرده و از این طریق درخواست رفع تصرف را در دادگاه مطرح کند. در این صورت دادگاه می‌تواند علاوه بر بررسی مدارک موجود دال بر مالکیت خواهان باید به بررسی رخ دادن تصرف عدوانی توسط خوانده نیز بپردازد.
اقدامات حقوقی در قوه قضاییه
فرد متضرر می‌تواند با مراجعه به قوه قضاییه درخواست رفع تصرف را پیگیری کند.
استفاده از خدمات یک وکیل
بهترین راه برای دفاع از حقوق شما درابن مواقع، استفاده از یک وکیل حقوقی است. وکیل می‌تواند به شما در مواردی مانند مطالعه مسئله، آماده‌سازی ادله و مستندات و نیز نمایندگی شما در دادگاه کمک کند. به طور کلی، یک جرم قابل پیگیری قضایی است و مراجع قضایی و حقوقی می‌توانند در این موارد به شما کمک کنند. با این وجود، استفاده از خدمات یک وکیل و پیگیری دقیق موضوعات قانونی، برای دفاع از حقوق شما بسیار مهم است.
آیا حضور یک وکیل در این زمینه الزامی میباشد؟
استفاده از وکیل حقوقی ملکی در مواردی که بدلیل پیچیدگی و تخصصی بودن مسئله یا اشکلات قانونی نیاز به مشاوره حرفه‌ای دارید، بسیار مفید است. به عنوان مثال در مواردی که برای ثبت مالکیت، اخذ حکم قضایی یا پیگیری قانونی نیاز به تخصص و دانش قانونی دارید، بهتر است از خدمات یک وکیل حقوقی استفاده کنید. در صورتی که بدلیل سادگی مسئله، نیاز به تخصص وکیل نباشد می‌توانید بصورت شخصی اقدامات لازم را انجام دهید اما در هر صورت، در صورت بروز مسئله قانونی و برای جلوگیری از اتلاف زمان و هزینه، بهتر است با مراجع قانونی مشورت کنید و در صورت نیاز از خدمات وکیل بهره‌مند شوید، و با مشاوره حقوقی با وکیل اطلاعات لازم را دریافت نمایید.
