قبل از پرداختن به این موضوع که جرایم مالیاتی چیست و مجازات جرایم فرار مالیاتی چیست، یکی از مهم‌ترین منابع درآمد دولت مالیات است که از مردم جامعه اخذ می‌شود. گرفتن مالیات از زمان‌های قدیم توسط حکومت‌ها صورت گرفته که اغلب با زور و غلبه توسط مامورین مالیاتی همراه بوده است. به دلیل اهمیت بالای مالیات، قانون‌گذار برخی از رفتار‌ها و تخلفات مالیاتی را جرم تلقی کرده و برای آن‌ها مجازات در نظر گرفته است.
ارتکاب جرایم مالیاتی هم توسط اشخاص حقیقی و هم حقوقی امکان‌پذیر بوده که مهم‌ترین آن ترک پرداخت مالیات است. از آن جایی که این دسته از جرایم دارای اهمیت بالایی است، قانون‌گذار علاوه بر مجازات‌های تعیین شده در قانون مالیاتهای مستقیم، در خود این قانون و قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مجازات‌های تکمیلی نیز برای مرتکبین در نظر گرفته است. در ادامه با ما همرا باشید تا شما را با انواع مالیات در ایران و جرایم مربوط به آن آشنا کنیم.
جرایم مالیاتی چیست؟
در پاسخ به این پرسش که جرایم مالیاتی چیست؟ باید گفت که این نوع جرایم، سیاستی از جانب دولت است که مشمولین پرداخت مالیات را مجبور کرده تا مالیات خود را به موقع پرداخت نمایند. این جرایم انواع مختلفی دارد که باعث می‌شود مودیان نسبت به پرداخت به موقع مالیات ترغیب شوند.
عدم پرداخت مالیات در موعد مقرر، عدم ثبت و ارسال اظهارنامه مالیاتی، عدم ارائه دفاتر، صورت حساب سود و زیان و ترازنامه سبب تعلق انواع جرایم مالیاتی به مودی مشمول خواهد شد. به طور کلی جرایم مالیاتی مبالغی هستند که به عنوان جریمه به برخی مشمولین متخلف در صورت تأخیر در پرداخت مالیات و مواردی از این دست تعلق می‌گیرد.
جرایم دیرکرد مالیاتی چند درصد است؟
میزان انواع جرایم دیرکرد مالیاتی، به شرح زیر است:
- میزان جریمه مالیات عملکرد، بر اساس ماده ۱۹۰ قانون مالیاتهای مستقیم، ۵/۲% مالیات، به ازای هر ماه دیرکرد در پرداخت و تسلیم اظهارنامه مالیات عملکرد، خواهد بود.
- میزان جریمه مالیات بر ارزش افزوده، ۲ برابر مالیات و عوارض اخذ شده است. در صورت دریافت مالیات توسط شخص غیر مجاز ۱ میلیون تومان یا دو برابر مالیات متعلقه، در صورت عدم ثبت نام در سامانه دو برابر مالیات متعلقه، در صورت کتمان درآمد یا کم‌تر گفتن درآمد حاصل از فروش، بیشتر ذکر کردن عوارض ناشی از خرید، استفاده از اسناد صوری یا ثبت معامله غیر به نام خود و بالعکس ۲ درصد در هر ماه نسبت به مالیات و عوارض پرداخت نشده در صورت تأخیر در پرداخت آن است.
- میزان جریمه مالیاتهای تکلیفی بر اساس ماده ۱۹۹ قانون مالیاتهای مستقیم، ۱۰ درصد مالیات پرداخت نشده برای عدم پرداخت آن در موعد مقرر و ۵/۲ درصد به ازای هرماه تأخیر است.
- میزان جریمه عدم ارسال و ثبت نام اظهارنامه مالیاتی بر اساس ماده ۱۹۲ قانون مالیاتهای مستقیم، ۳۰ درصد مالیات متعلقه برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل و ۱۰ درصد برای باقی مودیان است.
- بر اساس ماده ۱۹۳ قانون مالیاتهای مستقیم میزان جریمه عدم ارسال ترازنامه و صورت حساب سود و زیان، ۲۰ درصد مالیات متعلقه خواهد بود.
جریمه دیرکرد مالیات بر اساس ماده ۱۹۵،۱۹۶ و ۱۹۷
- بر اساس ماده ۱۹۷ قانون مالیاتهای مستقیم میزان جریمه لیست حقوق و دستمزد، ۲ درصد حقوق پرداختی در خصوص حقوق‌ها و ۱ درصد میزان کل قرارداد پیمانکاری در قرارداد‌های پیمانکاری خواهد بود.
- میزان جریمه مدیران تصفیه بر اساس ماده ۱۹۶ قانون مالیاتهای مستقیم، ۲۰ درصد مالیات متعلقه به شخص حقوقی خواهد بود.
- میزان جریمه عدم استفاده از سامانه صندوق مکانیزه فروش بر اساس ماده ۱۹۶ قانون مالیاتهای مستقیم، ۲ درصد مبلغ فروش خواهد بود.
- بر اساس ماده ۱۹۵ قانون مالیاتهای مستقیم میزان جریمه مدیران شرکت‌ها، ۲ درصد و ۱ درصد سرمایه پرداخت شده در زمان انحلال.
- میزان جریمه ثبت درآمد غیر واقعی بر اساس ماده ۱۹۵ قانون مالیاتهای مستقیم، محرومیت از تسهیلات مالیاتی و بخشودگی‌ها تا سه سال و جریمه مالیاتی به موجب قانون است.
منظور از مجازات جرایم فرار مالیاتی چیست؟
وقتی سؤال مجازات جرایم فرار مالیاتی چیست؟ مطرح می‌شود در ابتدا باید مجرم را تعریف کرد تا بتوان او را مجازات کرد. از نظر قانونی هر مؤسسه، شرکت، بانک، وزارتخانه یا هر نوع بنگاه اقتصادی دولتی، خصوصی یا نیمه دولتی که عمداً مالیات تعیین شده و مقرر را پرداخت نکند که اصطلاحاً به آن فرار مالیاتی می‌گویند، مجرم شناخته شده و باید مجازات شود. مجازات فرار مالیاتی از ۳ تا ۱۲ ماه حبس تعریزی خواهد بود. جرم فرار مالیاتی با توجه به نوع شغل و همچنین میزان فرار مالیاتی بر اساس نظر قاضی تعیین می‌گردد. مراجعه به بهترین وکیل جرایم اقتصادی تهران تأثیر بسزایی در کاهش مجازات تعیین شده دارد.
جرایم فرار مالیاتی
جرایم فرار مالیاتی به جرایمی گفته می‌شود که فرد با استناد به مدارک غیر واقعی یا ارائه ندادن اظهارنامه ظرف ۳ ماه از پرداخت مالیات فرار می‌کند. انواع جرایم مالیاتی در قانون مالیاتهای مستقیم ذکر شده است. مجازات جرم فرار مالیاتی برای اشخاص حقیقی، مجازات تعزیری درجه شش و برای اشخاص حقوقی، ممنوعیت از فعالیت یا صدور اسناد تجاری است. این جرم را می‌توان از طریق سامانه گزارش فرار مالیاتی در سایت سازمان امور مالیاتی، گزارش و پیگیری نمود.
جرایم کیفری فرار مالیاتی
قانون‌گذاران ایران پس از چندین بار بازنگری در قوانین مالیاتی، در ماده ۲۰۱ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۸۰ و ماده ۲۷۴ اصلاحیه قانون مصوب ۱۳۹۴، این پدیده اقتصادی را جرم کیفری و برای آن مجازات حبس تعریف کرده‌اند. قانون‌گذاران سعی کردند فرار مالیاتی را در قوانین مالیاتی مستقیم تعریف کنند؛ بنابراین ماده ۲۰۱ این قانون به این قرار است:
مودی با هدف فرار مالیاتی از روی عمد ترازنامه، صورت سود و زیان یا دفاتر و اسنادی را که مبنای تشخیص مالیات قرار گرفته است، را رجوع یا این که آن را مغایر با واقع تنظیم کرده و از این طریق از دادن مالیات خودداری می‌کند. توجه به این نکته ضروری است که در برخی کشور‌ها مجازات زندان برای فرار مالیاتی می‌تواند تا پنج سال باشد. در صورتی که درگیر مجازات کیفری فرار مالیاتی شدید می‌توانید از وکیل کیفری کمک بگیرید.
جرایم مالیاتی ماده ۲۲
این ماده در مورد مودیانی توضیح می‌دهد که از انجام تکالیف مالیاتی خود نسبت به مالیات بر ارزش افزوده خودداری می‌کنند. این مودیان مشمول جریمه خواهند شد و جریمهها عبارت اند از:
- عدم ثبت نام مودیان در مهلت مقرر: ۷۵% مالیات متعلق تا تاریخ ثبت نامه
- عدم صدور صورت حساب: معادل یک برابر مالیات متعلق
- عدم درج صحیح قیمت در صورت حساب: معادل یک برابر ما به التفاوت مالیات متعلق
- عدم درج و تکمیل اطلاعات صورتحساب: ۲۵% مالیات متعلق
- عدم تسلیم اظهارنامه از تاریخ ثبت نام یا شناسایی به بعد: ۵۰% مالیات متعلق
- عدم ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک: ۲۵% مالیات متعلق
جرایم مالیاتی ماده ۱۶۹ مکرر
- در صورت عدم صدور صورت حساب یا عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله حسب مورد یا استفاده از شماره اقتصادی خود برای معاملات دیگران یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود مشمول جریمه‌ای معادل ۱۰% مبلغ مورد معامله‌ای که بدون رعایت ضوابط فوق انجام شده است خواهند بود.
- عدم ارائه فهرست معاملات انجام شده به سازمان امور مالیاتی کشور طبق دستورالعمل صادره مشمول جریمه‌ای معادل ۱% معاملاتی که فهرست آن‌ها ارائه نشده است خواهد بود.
- استفاده‌کنندگان از شماره اقتصادی دیگران نسبت به مالیات بر درآمد و همچنین جرایم موضوع این ماده با اشخاصی که شماره اقتصادی آنان مورد استفاده قرار گرفته است مسئولیت تضامنی خواهند داشت.
- در مواردی که خریدار از ارائه شماره اقتصادی خودداری و فروشنده نسبت به اجرای تکلیف قانونی خود مبنی بر تکمیل فرم امتناع و ارسال آن به اداره امور مالیاتی خود اقدام نماید خریدار با توجه به مسئولیت تضامنی مشول جریمه‌ای معادل ۱۰% مبلغ مورد معامله خواهد بود.
- عدم ارائه صورت حساب‌های مربوط به خرید‌های اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع بند‌های (الف) و (ب) ماده ۹۵ قانون مالیاتهای مستقیم در سال عملکرد و سال بعد از آن که مورد درخواست ماموران مالیاتی قرار گیرد مشمول جریمه‌ای معادل ۱۰% مبلغ صورت حساب‌های ارائه نشده خواهد بود.
از دیگر جرایم مالیاتی ماده ۱۶۹
- هرگونه جعل، تقلب، معاملات غیرواقعی، سوء استفاده و تبانی اشخاص موضوع دستورالعمل ۱۶۹ مکرر قانون مالیاتهای مستقیم در ارتباط با صدور صورت حساب و شماره اقتصادی خلاف مقررات بوده و ضمن مسئولیت تضامنی، مطابق با قانون مبارزه با پولشویی، قانون ارتقاء سلامت نظام اداری مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام و سایر قوانین و مقررات مربوطه اقدام خواهد گردید.
- هرگاه سازمان امور مالیاتی کاربرد وسایل، روش‌ها، صورت حساب‌ها و فرم‌هایی را جهت نگهداری حساب برای هر گروه از مودیان ضروری تشخیص دهد مودیان مکلف به رعایت آن‌ها هستند. عدم رعایت موارد مذکور در مورد مودیانی که مکلف به نگهداری دفاتر قانونی هستند موجب بی اعتباری دفاتر مربوط خواهد بود و در مورد سایر مودیان موجب تعلق جریمه‌ای معادل بیست درصد ۲۰% مالیات منبع مربوط است.
- چنان چه ادارات امور مالیاتی ذیربط موقع رسیدگی، به موارد تخلفی مانند جعل، تقلب، معاملات غیر واقعی و تبانی و سوء استفاده راجع به صورت حساب و شماره اقتصادی برخورد نمایند، موظف اند از طریق اداره کل ذیربط به دادستانی انتظامی مالیاتی گزارش نمایند تا عندالاقتضاء متخلفین تحت پیگرد قضایی قرار گیرند. اقدام به تعقیب قضایی، مانع مطالبه و وصول جرایم مالیاتی موضوع ماده ۱۶۹ مکرر نخواهد بود.
- اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع بند‌های (الف) و (ب) ماده ۹۵ قانون مالیاتهای مستقیم مکلف به نگهداری صورت حساب‌های مربوط به خرید‌های خود در سال عملکرد و سال بعد از آن هستند و در صورت درخواست ماموران مالیاتی باید به آنان ارائه دهند. در غیر این صورت مشمول جریمه‌ای معادل ۱۰% صورت حساب‌های ارائه نشده خواهند بود.
- جرایم ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیاتهای مستقیم غیر قابل بخشش است و از طریق مقررات اجرایی موضوع قانون مالیاتهای مستقیم قابل وصول خواهد بود.
جرایم مالیاتی ماده ۱۹۹
هر شخص حقیقی یا حقوقی که به موجب مقررات این قانون مکلف به کسر و ایصال مالیات مودیان دیگر است در صورت تخلف از انجام وظایف مقرره علاوه بر مسوولیت تضامنی که با مودی در پرداخت مالیات خواهد داشت مشمول جریمه‌ای معادل ۱۰% مالیات پرداخت نشده در موعد مقرر و ۵/۲ درصد مالیات به ازای هر ماه نسبت به مدت تأخیر از سررسید پرداخت خواهد بود. چنان چه مالیات توسط دریافت‌کننده وجوه پرداخت شود، در این صورت جریمه دو و نیم درصد موضوع این ماده تا تاریخ پرداخت مالیات توسط مودی مزبور از مکلفین به کسر و ایصال مالیات مطالبه و وصول خواهد شد.
اکنون که به پاسخ مجازات جرایم فرار مالیاتی چیست؟ رسیدیم در ادامه به بررسی انواع مالیات در ایران و جرایم آن می‌پردازیم.
انواع جرایم مالیاتی
انواع مختلف مالیات وجود دارد که مالیات‌دهندگان واقعی و قانونی ملزم به پرداخت آن‌ها هستند. مودیان باید اقداماتی را بر اساس گروه‌بندی مشاغل مالیاتی در اظهارنامه مالیاتی خود انجام دهند که عدم انجام آن‌ها منجر به انواع جرایم مالیاتی مختلفی شده که قانون مالیاتهای مستقیم پیش‌بینی کرده است. در ادامه به ذکر انواع جرایم مالیاتی می‌پردازیم.
جرایم مالیاتی غیر قابل بخشش:
فهرستی از جرایم قابل بخشش و غیر قابل بخشش توسط قوانین حاکم بر مالیات در نظر گرفته شده است. همان طور که در ماده ۱۹۲ قانون مالیاتهای مستقیم آمده است، جرایمی وجود دارد که غیر قابل بخشش هستند که این جرایم عبارتند از:
- جرایم ناشی از کتمان درآمد در اظهارنامه مالیاتی
- جرایم ناشی از اعلام هزینه‌های غیر واقعی در اظهارنامه مالیاتی
- جرایم عدم تکمیل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی در زمان ثبت نام اظهار نامه مالیاتی
جرایم مالیاتی اشخاص حقوقی
سازمان امور مالیاتی جرایم متفاوتی را برای اشخاص حقوقی که قوانین مالیاتی را رعایت نمی‌کنند در نظر گرفته است. یکی از سختگیرانه‌ترین جرایم مالیاتی اشخاص حقوقی مرتبط با درآمد آن هاست که پرداخت مالیات پس از موعد مقرر موجب تعلق جریمه‌ای معادل ۵/۲% مالیات به ازای هر ماه خواهد بود.
جرایم مالیاتی ارزش افزوده
طبق ماده ۲۲ قانون ارزش افزوده، مالیات بر ارزش افزوده باید هر سه ماه یک بار به صورت دوره‌ای پرداخت شود که مودی فرصت دارد تا ۱۵ روز پس از هر دوره آن را پرداخت کند، در غیر این صورت جریمه مالیات بر ارزش اعمال خواهد شد.
جرایم مالیات اجاره
اگر از طریق اجاره دادن ملکی کسب درآمد می‌کنید باید مالیات اجاره را پرداخت نمایید. در صورتی که اظهارنامه مالیاتی مربوط به این موضوع را در مهلت مقرر ارسال نکنید باید ۱۰٪ از مبلغ مالیات را به عنوان جریمه بپردازید. این جریمه قابل بخشش نیست و باید به طور کامل پرداخت شود.
جرایم اظهارنامه مالیاتی
یکی دیگر از تخلف‌های مالیاتی عدم تسلیم اظهارنامه در مهلت مقرر است و طبق ماده ۱۹۲ قانون مالیاتهای مستقیم مشمول جریمه غیر قابل بخشودگی، معادل ۳۰ درصد مالیات معوق برای اشخاص حقوقی و ۱۰ درصد جریمه نقدی برای اشخاص حقیقی است.
جرایم مالیات بر ارث
اگر شخصی فوت کند وارثان باید اقدام به ارسال اظهارنامه مالیاتی کنند. تا قبل از سال ۱۳۹۵، وارثین فقط تا یک سال بعد از فوت فرصت ارسال این اظهارنامه را داشتند؛ اما بعد از این تاریخ، محدودیت زمانی و در نتیجه جریمه مالیاتی آن حذف شد؛ البته اگر اظهارنامه مالیات بر ارث را تحویل دهید و گواهی انحصار وراثت را دریافت نمایید ولی برای پرداخت مالیات اقدامی انجام ندهید، به ازای هر ماه تأخیر باید ۲. ۵٪ مبلغ مالیات را به عنوان جریمه پرداخت کنید.
جرایم مالیات بر درآمد حقوق
کارفرمایان وظیفه دارند هر ماه اطلاعات مربوط به حقوق و مزایای پرسنل را ارسال کنند. در صورتی که لیست مالیات حقوق و دستمزد در مهلت مقرر ارسال نگردد، جریمه‌ای معادل ۲% حقوق پرداختی تعیین می‌شود. اگر که لیست ارسال شود اما مالیات مربوطه پرداخت نشود، هر ماه تأخیر باعث افزایش ۵/۲ درصد مالیات است ولی این گونه جرایم قابل بخشودگی است.
جرایم مالیاتی قابل بخشش
آن چه در دسته جرایم مالیاتی غیر قابل بخشش نباشد، در این دسته قرار دارد. بخشی از جرایم قابل بخشش شامل موارد زیر است:
- جریمه عدم تسلیم فهرست مالیات حقوق و دستمزد
- جریمه عدم صدور صورتحساب
- جریمه عدم ارسال صورت معاملات فصلی
- جریمه مالیات بر ارزش افزوده
- جریمه عدم ارسال اسناد و مدارک
- جریمه عدم ارسال فهرست قرارداد‌های پیمانکاری و معاملات فصلی
جرایم مالیات تکلیفی
مالیات تکلیفی بخشی از مالیات بر درآمد اشخاص است ولی مودی وظیفه پرداخت آن را ندارد. در صورتی که کارمند یک شرکت باشید یا به صورت پروژه‌ای با شرکت کار کنید، کارفرما وظیفه دارد مبلغ مالیات را از وجه پرداختی به شما کم کرده و به سازمان امور مالیاتی بپردازد.
جرایم مالیاتی صاحبان مشاغل
طبق ماده ۱۰۰ قانون مالیاتهای مستقیم، اظهارنامه مالیاتی صاحبان مشاغل باید تا پایان خرداد ماه سال بعد برای سازمان مالیاتی ارسال و مالیات متعلق نیز در همین مهلت پرداخت گردد. در صورت عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی توسط مودی مشمول جرایم سنگین و غیر قابل بخشودگی خواهد شد. جرایم مربوط به عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی صاحبان مشاغل عبارت است از:
- جریمه عدم تسلیم اظهارنامه در موعد مقرر: ۳۰ درصد مالیات متعلقه
- جریمه عدم تسلیم ترازنامه و صورت سود و زیان: ۲۰ درصد مالیات متعلقه
جرایم مالیاتی طلافروشان
طبق ماده ۱۰۰ قانون مالیاتهای مستقیم طلا فروش‌ها نیز مانند بقیه مشاغل مکلفند تا پایان خرداد ماه هر سال اظهارنامه مالیات بر عملکرد خود را ارسال کنند. در صورت عدم ارسال این اظهارنامه جریمه‌ای از سوی سازمان امور مالیاتی برای آن‌ها در نظر گرفته شده است. با توجه به ماده ۱۹۲ قانون مالیاتهای مستقیم جریمه‌ای معادل ۳۰ درصد مالیات به فرد تعلق می‌گیرد که این جریمه قابل بخشودگی از سوی سازمان امور مالیاتی نیست.
جرایم مالیاتی عملکرد
اشخاص حقیقی و حقوقی در صورت عدم پرداخت به موقع مالیات عملکرد، مشمول جریمه نقدی می‌شوند که باید آن را پرداخت نمایند.
جمع‌بندی
در این مقاله جرایم مالیاتی چیست؟ را به طور کامل برای شما توضیح دادیم و با خواندن این مطلب دریافتیم که انواع مالیات در ایران وجود دارد که هر کدام جرایم و مجازات‌های مخصوص به خود را دارند. در کل جرایم مربوط به مالیات، اقتصاد کشور را به چالش می‌کشد و سبب ایجاد اخلال در نظام اقتصادی کشور می‌شود. برای کسب اطلاعات تکمیلی در رابطه با این موضوع پیشنهاد می‌کنیم مقاله جرایم اقتصادی چیست؟ را مطالعه کنید.
